мртов (прид.)
Со почит, пред телото мртво Кузманово, рака Гегите кренаа веднаш.
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
За тажење, досега нигде неслушнато, Неда најпрво знакот го даде; И расплете коси, над мртвото затажи чедо. ..
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
Тупаници стиснаа силно; пред мртвиот вака клетва изрекоа една: - „Се колнам јас, јунаку, никогаш мајката твоја да не ја нажали Гега.
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
Ја искам сенка, ја искам прохлада, Душевна ја искам тишина, Че клето ми срце доста вече страда, И сја нагледа вцекаква злина: Коварство сос бедност, сос гордост лукавство, Сон мртов, глупава простота, Љубов на слова, и слога без братство, И хитрост, лâжлива доброта.
„Пeсни“
од Рајко Жинзифов
(1863)
Тој не бега, негде збор да не се чуе што бомбашот страшен исплашено бега, за надежта млада безразлично му е, не се плаши мртов да падне тој сега.
„Локвата и Вињари“
од Лазар Поп Трајков
(1903)
До еден со доблест станаа жртви на храбриот Дичо четниците горди; и ранети тука, па дури и мртви, насилија трпат од турските орди.
„Локвата и Вињари“
од Лазар Поп Трајков
(1903)
Ако пак зборуваме за „чисто економските“ услови на епохата на финансискиот капитал како
за историски конкретна епоха која се однесува на почетокот на XX век, најдобар одговор на мртвите апстракции на „ултраимперијализмот“ (кои служат исклучиво за реакционерна цел: одвлекување на вниманието од длабочината на постојните противречности) е да им се противстави на тие апстракции конкретната економска стварност на современото светско стопанство.
„Империјализмот како највисок стадиум на капитализмот“
од В. И. Ленин
(1917)
Наместо жива врска меѓу периодите на империјалистички мир и периодите на империјалистички војни, Кауцки им сервира на работниците мртва апстракција, за да ги помири со нивните мртви водачи.
„Империјализмот како највисок стадиум на капитализмот“
од В. И. Ленин
(1917)
Таа е и тоа и нешто спротивно, но не нешто спротивно „однадвор“, не како проста и мртва негова разлика, туку како негова жива спротивна страна, појава, особеност, суштина, итн., којашто и го обусловува.
„Значењето на Хегеловата филозофија“
од Кочо Рацин
(1939)
Одев со глава замаен наведнат, мртов, зачмаен, одев со грутка на срце и каракамен на гради.
„Бели мугри“
од Кочо Рацин
(1939)
Мртви и темни сурови гламњи скршена гранка маслинка!
„Бели мугри“
од Кочо Рацин
(1939)
Шумоли - в срце тага налева за црноземните робја, шумоли скришно за мртви поља за села и градови - гробја.
„Бели мугри“
од Кочо Рацин
(1939)
Појдовме кон градот задоволувајќи се со мали пакости: на кепецот костенџија му ја изгаснавме карбитената ламба, во отворениот прозорец на писарот и бабицата фрливме мртво глувче, на еден поп му рековме баксуз.
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
И така со ред, со клетви и пцости во живи, во мртви, во мајки, во жени, ги убедуваа прилепските трговци селаните и си живееја добар животец.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Та како да и го земат на жената последниот поздрав од мажот којшто не се врати ни жив ни мртов.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
Утредента селаните го најдоа мртвото тело на арамијата, а неговиот бес што умира беспомошно го видоа во јатаганот: во претсмртниот час успеал да го закопа дополу во меката земја на ливадата на Бошка Манев.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
Она понекогаш на мртво дрво личи кај случајно ќе слетаат птиците иселени.
„Слеј се со тишината“
од Ацо Шопов
(1955)
И двајца - крчмарот со очи на мртов клен и последниот расплакан гостин.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Го виде, и самиот се почувствува како мртов.
„Две Марии“
од Славко Јаневски
(1956)
Чекај да скокнам, белки господ затоа ми ги свртел очите на таа страна. Те донесов, право е - чинев, мртов си.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
